Tác Động của Biến Đổi Khí Hậu Đến Nuôi Trồng Thủy Sản Ven Biển Việt Nam
Biến đổi khí hậu đang ngày càng ảnh hưởng mạnh đến ngành nuôi trồng thủy sản ven biển Việt Nam, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lớn, hạn hán kéo dài, xâm nhập mặn và nhiệt độ nước biển tăng cao trong năm 2023-2024. Những tác động này không chỉ làm suy giảm năng suất và sản lượng thủy sản, mà còn đe dọa sinh kế và an ninh kinh tế của người dân ven biển.
Các biểu hiện khí hậu bất thường ảnh hưởng đến nuôi trồng thủy sản
Nhiều cơn bão và áp thấp nhiệt đới
Năm 2023-2024 chứng kiến sự gia tăng về cả tần suất lẫn cường độ của các cơn bão và áp thấp nhiệt đới tại Việt Nam. Cơn bão Yagi đã gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp, làm hư hỏng hoặc cuốn trôi hơn 1.500 lồng bè nuôi trồng thủy sản tại các tỉnh miền Bắc như Quảng Ninh và Hải Phòng. Thiệt hại đối với ngư dân có thể lên đến hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập và sinh kế của họ.
Nhiệt độ nước biển tăng cao
Nhiệt độ nước biển đã tăng lên khoảng 1,5 độ C so với mức trung bình trước đây. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng nước, làm suy giảm sức đề kháng của các loài thủy sản, khiến chúng dễ mắc bệnh. Nhiệt độ tăng cũng tạo điều kiện cho các hiện tượng như “thủy triều đỏ” xảy ra, gây ra cái chết hàng loạt cho nhiều loài cá và động vật biển khác.
Xâm nhập mặn sớm và sâu hơn
Xâm nhập mặn ngày càng sớm và sâu vào nội địa đã làm tăng độ mặn trong nước, gây tổn thương cho các loài thủy sản không thích nghi với môi trường mặn. Tình trạng này gây khó khăn cho các vùng nuôi nước ngọt và nước lợ, đẩy nhiều hộ nuôi vào tình trạng khốn đốn.
Biến đổi lượng mưa và hạn hán kéo dài
Sự biến đổi trong lượng mưa cùng với tình trạng hạn hán kéo dài đã tác động tiêu cực đến nguồn nước ngọt, làm suy giảm khả năng duy trì môi trường nuôi thủy sản. Mất cân bằng sinh thái dẫn đến chất lượng sống của các loài tôm, cá, và hải sản khác cũng bị ảnh hưởng.
Tác động đến năng suất và sản lượng nuôi trồng thủy sản ven biển
Suy giảm năng suất
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), năng suất thủy sản đã giảm mạnh do tác động từ biến đổi khí hậu. Mặc dù ngành nuôi trồng thủy sản đã đạt doanh thu xuất khẩu khoảng 6,25 tỷ đô la, mục tiêu 9,5 tỷ đô la đặt ra cho năm 2024 đang trở nên xa vời. Sự tăng trưởng không ổn định và các yếu tố môi trường bất lợi khiến người nuôi gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì sản xuất.
Thiệt hại về năng suất và sản lượng dẫn đến những khó khăn về kinh tế cho người nuôi
Gia tăng dịch bệnh
Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ và độ mặn đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự bùng phát của dịch bệnh trong các ao nuôi tôm, cá. Dịch bệnh không chỉ làm giảm sản lượng mà còn làm tăng chi phí chăm sóc và điều trị, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn cho người nuôi.
Ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn tự nhiên
Các biến đổi khí hậu đã làm suy giảm sinh vật phù du, nguồn thức ăn chủ yếu cho nhiều loài thủy sản. Điều này ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của các loài thủy sản, khiến sản lượng giảm.
Thiệt hại kinh tế
Thiệt hại về năng suất và sản lượng dẫn đến những khó khăn về kinh tế cho người nuôi. Họ phải đối mặt với việc tăng chi phí sản xuất do giá thức ăn nuôi trồng thủy sản gia tăng từ 1,3 đô la lên 1,45 đô la một kg. Tình trạng này không chỉ làm giảm lợi nhuận mà còn đe dọa sinh kế của hàng triệu người dân ven biển.
Thực trạng và thách thức người nuôi thủy sản ven biển đang đối mặt (2023-2024)
Khó khăn duy trì môi trường nuôi và công nghệ
Mỗi khi thời tiết thay đổi, họ buộc phải điều chỉnh quy trình nuôi trồng, điều này không chỉ tốn kém mà còn gây thêm áp lực lên sản xuất.
Thêm vào đó, phần lớn các cơ sở nuôi trồng tại Việt Nam là quy mô nhỏ lẻ, không có đủ nguồn lực tài chính và công nghệ để áp dụng các biện pháp giảm thiểu tác động của khí hậu. Việc đầu tư vào các hệ thống điều chỉnh môi trường và kiểm soát chất lượng nước vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt là với những hộ gia đình hoặc các doanh nghiệp nhỏ chưa có khả năng tiếp cận công nghệ cao.
Khó khăn trong việc tìm nguồn giống chất lượng
Biến đổi khí hậu làm suy giảm môi trường tự nhiên của các loài giống. Các vùng cung cấp giống bị ảnh hưởng, dẫn đến chất lượng giống thủy sản kém đi, ảnh hưởng đến sản lượng và năng suất của các vụ nuôi tiếp theo.