Quản lý chất lượng nước trong ao đất khi nuôi tôm
Ngày nay nuôi tôm ao đất vẫn là lựa chọn của bà con ở một số địa phương, tuy nhiên, việc quản lý chất lượng nước trong ao là yếu tố quyết định sự thành công của vụ nuôi. Ao đất, với đặc thù tự nhiên và khả năng ảnh hưởng từ môi trường xung quanh, thường gặp nhiều vấn đề phức tạp trong việc xử lý nước.
Qúa trình xử lý nước diễn ra liên tục ở các giai đoạn để đảm bảo tôm sống ở môi trường sạch bệnh. Ảnh: ST
Tại sao cần xử lý nước và các giai đoạn xử lý
Nước là môi trường sống trực tiếp của tôm, quyết định đến sức khỏe, tốc độ sinh trưởng và năng suất của vụ nuôi. Việc xử lý nước là cần thiết để loại bỏ mầm bệnh, ổn định các chỉ tiêu môi trường và đảm bảo nguồn nước sạch cho tôm phát triển. Quá trình xử lý nước thường diễn ra qua ba giai đoạn chính:
– Giai đoạn chuẩn bị ao: Trước khi thả giống, nước cấp vào ao cần được lọc sạch, khử trùng và loại bỏ các chất hữu cơ lơ lửng.
– Giai đoạn nuôi tôm: Theo dõi và điều chỉnh các chỉ tiêu như pH, oxy hòa tan, amoniac, nitrit và kiểm soát sự phát triển của tảo.
– Giai đoạn cuối vụ: Loại bỏ chất thải tích tụ, duy trì môi trường nước ổn định để hạn chế sự bùng phát của mầm bệnh.
Sự khác biệt giữa xử lý nước ở ao đất và ao lót bạt
Xử lý nước ở ao đất và ao lót bạt có những khác biệt quan trọng do đặc điểm cấu trúc của mỗi loại ao:
Ao đất
Nước trong ao đất dễ bị ảnh hưởng bởi thành phần của đất đáy ao, dễ phát sinh khí độc và thay đổi pH do sự phân hủy chất hữu cơ. Việc xử lý tập trung vào kiểm soát đáy ao, giảm thiểu tích tụ chất thải và cân bằng hệ sinh thái tự nhiên.
Ao lót bạt
Do có lớp bạt ngăn cách giữa nước và nền đất, ao lót bạt ít phát sinh khí độc từ đáy ao, nhưng lại dễ bị mất cân bằng vi sinh và phụ thuộc vào hệ thống sục khí và lọc nước nhiều hơn. Việc xử lý nước ở ao lót bạt tập trung vào kiểm soát nguồn nước đầu vào, duy trì chất lượng nước ổn định và xử lý sinh học.
Xử lý đáy ao và diệt các mầm bệnh bằng hóa chất xử lý chuyên dụng
Sự biến động pH
Trong ao đất, pH có thể dao động lớn do các yếu tố như sự phân hủy chất hữu cơ, lượng mưa, hoặc quá trình quang hợp của tảo. Khi pH quá cao (>8,5) hoặc quá thấp (<6), tôm sẽ bị stress, chậm lớn, thậm chí tử vong. Nguyên nhân chính là do tích tụ khí CO2 trong nước vào ban đêm và sự thay đổi độ kiềm.
Thường xuyên kiểm tra pH vào buổi sáng sớm và chiều tối. Bón vôi dolomite hoặc vôi tôi với liều lượng phù hợp để ổn định pH. Đồng thời, điều chỉnh lượng tảo thông qua việc kiểm soát thức ăn và bón chế phẩm vi sinh.
Tích tụ chất hữu cơ và khí độc
Quá trình cho ăn dư thừa, phân tôm và các chất hữu cơ từ xác tảo chết sẽ lắng xuống đáy ao, phân hủy yếm khí tạo ra các khí độc như NH3, H2S, CH4. Đây là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tôm.
Giảm lượng thức ăn thừa, tăng cường sục khí để thúc đẩy quá trình phân hủy hiếu khí, đồng thời định kỳ sử dụng chế phẩm sinh học để phân giải chất hữu cơ.
Tảo phát triển quá mức (hiện tượng tảo nở hoa)
Tảo phát triển mạnh khi có sự dư thừa dinh dưỡng trong nước, đặc biệt là nitơ và phốt pho. Khi tảo chết, quá trình phân hủy sẽ làm cạn kiệt oxy trong nước, gây ra hiện tượng thiếu oxy về đêm và làm tăng nồng độ khí độc.
Quản lý lượng thức ăn và phân bón, sử dụng chế phẩm vi sinh để cân bằng hệ vi sinh vật, đồng thời thay nước khi cần thiết.
Thiếu oxy hòa tan (DO)
Thiếu oxy hòa tan là vấn đề phổ biến, đặc biệt vào ban đêm khi tảo và vi khuẩn tiêu thụ oxy. Khi oxy thấp dưới mức tối thiểu (3 mg/L), tôm sẽ nổi đầu, bơi lờ đờ và dễ bị bệnh.
Sử dụng quạt nước hoặc máy sục khí để tăng cường oxy, đặc biệt vào ban đêm. Kiểm soát mật độ nuôi phù hợp và quản lý lượng thức ăn.
Nuôi tôm ao đất cần nên chú trọng việc cải tạo xử lý nước ao nhiều hơn
Sự xâm nhập của phèn và kim loại nặng
Ở các ao đất có tầng đất phèn hoặc gần khu vực công nghiệp, nước ao có nguy cơ nhiễm phèn và kim loại nặng, làm giảm sức khỏe tôm và cản trở sự phát triển.
Trước khi thả nuôi, bón vôi để trung hòa pH và xử lý nước bằng các chất hấp phụ kim loại nặng như than hoạt tính.
Xâm nhập mầm bệnh từ môi trường
Nguồn nước cấp cho ao tôm có thể mang theo các mầm bệnh như vi khuẩn Vibrio, virus đốm trắng hoặc các ký sinh trùng.
Lọc nước đầu vào qua lưới lọc, khử trùng bằng Chlorine hoặc thuốc tím trước khi cấp nước vào ao, và duy trì môi trường nước ổn định để hạn chế sự phát triển của mầm bệnh.
Việc xử lý nước trong ao đất đòi hỏi sự theo dõi và can thiệp kịp thời nhằm duy trì môi trường ổn định cho sự phát triển của tôm. Áp dụng các biện pháp quản lý khoa học, sử dụng chế phẩm sinh học và kiểm soát chặt chẽ các thông số môi trường sẽ giúp người nuôi tôm tối ưu hóa năng suất và giảm thiểu rủi ro. Đầu tư vào quy trình xử lý nước không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo tiền đề cho ngành nuôi tôm phát triển bền vững.
